LuMens #407 Ineke Visser, voormalig stervensbegeleider en auteur

Bewustzijn over sterven is dé verrijking voor het leven

In deze bijzondere aflevering gaat Ferdinand in gesprek met Ineke Visser. Ineke is oprichtster van het Landelijke Expertisecentrum Sterven, auteur van meerdere boeken en een veelgevraagd spreker en (gast)docent. Samen met de bekende Britse neuropsychiater en neurofysioloog Peter Fenwick, deed ze baanbrekend onderzoek naar levenseinde-ervaringen. Onlangs verscheen haar boek ‘Licht op sterven’, een uitgebreide heruitgave van haar eerder verschenen boek ‘In het licht van sterven’, met een voorwoord van auteur en cardioloog Pim van Lommel. Het is Ineke haar missie om bij te dragen aan de verruiming van ons collectieve bewustzijn over sterven.

Lees hieronder verder of bekijk direct de podcast:

Nieuwsbrief

Wil je op de hoogte blijven van volgende afleveringen en ander relevant nieuws, schrijf je dan in voor de nieuwsbrief:

Vervolg tekst:

Ineke Visser heeft zich in de afgelopen 22 jaar intensief beziggehouden met sterven en de dood. Met haar diepgaande kennis en uitgebreide ervaring helpt zij zorgprofessionals, zorgvrijwilligers en iedereen die zich daartoe geroepen voelt, om beter toegerust te zijn aan het sterfbed. Tot eind jaren ’90 werkte Ineke als HR manager voor een groot telecom bedrijf. Maar na een burn-out kwam ze erachter dat ze daar niet langer op haar plek was. Ze besloot te gaan studeren bij de universiteit van Humanistiek in Utrecht. Na deze studie melde ze zich in een spontane bui aan als zorgvrijwilliger bij een hospice. Ze voelde al snel aan dat het haar iets belangrijks zou brengen, maar wist toen nog niet wat dat was. Na enkele jaren gewerkt te hebben als zorgvrijwilliger, werd ze hospice-coördinator en leerde in die periode nog veel meer over het stervensproces en de dood. Ze kwam erachter dat de kennis over het sterven haar leven had verrijkt en haar naar een diepere laag van zichzelf had gebracht.

Samen met neuropsychiater en neurofysioloog Peter Fenwick, deed ze onderzoek naar levenseinde-ervaringen ofwel sterfbedvisoenen. Toen ze hem in 2009 ontmoette, voelde het direct kloppend dat ze dit onderzoek voor hem ging uitvoeren in de Nederlandse hospices. Ineke beschouwt het onderzoek van Fenwick en het onderzoek naar bijna-doodervaringen (BDE) van Pim van Lommel als baanbrekend. Ook het werk van arts-psychiater Elisabeth Kübler-Ross, pionier en autoriteit op het gebied van stervensbegeleiding en verliesverwerking, is volgens haar van groot belang geweest.

Geïnspireerd op Kübler-Ross haar holistische vierkwadrantentheorie, ontwikkelde Ineke haar eigen ‘zeven-lagen benadering’. Daarbij beschouwt ze de mens als een multidimensionaal wezen dat bestaat uit zeven lagen of lichamen: het fysieke, het emotionele, het mentale, het spirituele, het relationele, het goddelijke en uiteindelijk het bewustzijn. Op het moment dat er iets wegvalt, nemen de andere lichamen het over. Bij dementie bijvoorbeeld, nemen de cognitieve vermogens af, maar is het vaak nog wel mogelijk om verbinding  te maken op de emotionele of spirituele laag. Bij het sterven vallen uiteindelijk langzaam maar zeker alle lagen uit, totdat het ik-bewustzijn samenvalt met het oneindig bewustzijn. Ineke geeft aan dat het belangrijk is, dat al deze zeven lagen ook aandacht krijgen bij het stervensproces.

In 2016 richtte Ineke het Landelijk Expertisecentrum Sterven op, waar ze met collega’s de opleiding ‘Omgaan met sterven’ op post-hbo niveau geeft. Deze opleiding leidt op tot stervensbegeleider in de breedste zin van het woord. Alle aspecten van het sterven komen aan bod, niet alleen de lichamelijke, maar ook de emotionele, mentale, sociale en spirituele. De interesse is heel groot, vooral bij hospicemedewerkers, verpleegkundigen, therapeuten, geestelijke verzorgers en uitvaartverzorgers. Er is blijkbaar een groeiende  behoefte aan een ander geluid rondom sterven en de dood.

We leven in een tijd waar mensen over alle aspecten van het leven de regie willen voeren, dus ook op het gebied van sterven en de dood. Steeds meer mensen kiezen hierdoor voor euthanasie of palliatieve sedatie. Nederland is daarbij één van de warmste voorstanders van euthanasie. Door deze ontwikkeling dreigt de kennis en de wijsheid over sterven uit onze samenleving te verdwijnen. Met het Landelijk Expertisecentrum Sterven, heeft Ineke een stevig fundament gelegd waarin het mysterie van het op een natuurlijke manier sterven weer op de kaart is gezet.  

Wat Ineke door haar werk in het hospice en het Landelijk Expertisecentrum Sterven vooral heeft geleerd, is dat de dood een overgangsfase is waarin een grote transformatie plaatsvindt. Als je je daaraan kunt overgeven en het stervensproces bewust doorleeft, dan groei je en word je een bewuster wezen. Het doel van ons leven is volgens Ineke, om de weg terug te vinden naar onze ware essentie. Het proces van sterven kan ons hierbij helpen.

Onderwerpen die verder besproken worden in deze aflevering:

Onnodig leed
Secularisering

Onbekend maakt angstig
Maarten Oversier en intergenerationeel trauma
Hans Stolp
Versterven
Spirituele armoede
Wanneer begint het stervensproces
Verruimt bewustzijn
Liminale tijden
Bram Moerland
In vrede sterven

Boek: Licht op sterven: https://www.ankh-hermes.nl/boek/licht-op-sterven/

De site van Ineke Visser: https://www.ineke-visser.nl/

Landelijk expertisecentrum sterven: https://landelijkexpertisecentrumsterven.nl/